Xét nghiệm AMH đánh giá khả năng sinh sản ở nữ giới

Các vấn đề, bất thường buồng trứng dẫn tới nguy cơ vô sinh, khó mang thai ở người phụ nữ. Xét nghiệm AMH là một trong những xét nghiệm đặc biệt, có vai trò quan trọng để đánh giá khả năng sinh sản ở người suy buồng trứng sớm.

Xét nghiệm AMH là gì?

AMH là viết tắt của Anti-Mullerian Hormone, là tên một hormon được sản xuất bởi các tế bào hạt của nang noãn tiền hốc và nang noãn có hốc ở buồng trứng bắt đầu từ lúc thai 36 tuần tuổi. Các nang noãn có hốc tiếp tục chế tiết AMH cho đến giai đoạn có kích thước khoảng 4-6mm. Sau đó, các nang noãn ở buồng trứng bắt đầu trở nên nhạy cảm với FSH từ khoảng giai đoạn này trở đi, hoặc có thể sớm hơn (từ kích thước 2mm trở lên).

AMH phản ánh cả số nang noãn non đang phát triển và quần thể nang thủy nguyên hiện có trong buồng trứng của người phụ nữ. Do đó, AMH còn được xem là chỉ số đánh giá dự trữ buồng trứng, đồng thời có thể dự đoán được khả năng sinh sản của người phụ nữ trong hiện tại và tương lai. Chỉ số AMH cao nhất ở tuổi 25 và giảm dần theo thời gian.

AMH không bị dao động trong chu kỳ kinh nguyệt nên độ chính xác cao hơn tiêu chuẩn cũ là đo nồng độ FSH - thường dao động theo chu kỳ kinh nguyệt và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác. Vì vậy, cho đến nay xét nghiệm AMH là xét nghiệm chính xác nhất giúp đánh giá khả năng dự trữ buồng trứng.

Kết quả xét nghiệm AMH cho biết điều gì?

Cụ thể hơn, kết quả xét nghiệm này có ý nghĩa sau:

Chỉ số AMH bình thường

Nồng độ AMH gần như không thay đổi trong suốt chu kì kinh, chỉ giảm dần theo độ tuổi tăng của người phụ nữ và phụ thuộc 1 số yếu tố: chủng tộc, béo phì, tình trạng hút thuốc, uống rượu, sử dụng thuốc tránh thai, hóa xạ trị hoặc phẫu thuật buồng trứng. Với người phụ nữ khỏe mạnh dưới 38 tuổi, nồng độ AMH bình thường trong khoảng 1,43 - 11,6 ng/mL. 

Ở phụ nữ có buồng trứng đa nang thì nồng độ AMH sẽ cao hơn bình thường.

Chỉ số AMH thấp

Chỉ số AMH thấp ở mức dưới 1,2ng/mL, cho biết khả năng dự trữ của buồng trứng suy giảm. Người phụ nữ vẫn có cơ hội mang thai, tuy nhiên sẽ khó khăn hơn người bình thường.

Nhưng nếu chỉ số AMH dưới 1 ng/ml thì hầu hết các trường hợp tiên lượng rất khó mang thai. Nguyên nhân do trứng thu được ít, khả năng ko có trứng loại I, vì thế tỉ lệ đậu thai rất hiếm.

Bệnh nhân lúc này sẽ được điều trị theo phác đồ đặc biệt, để nang noãn có thể hoạt động mạnh trở lại, các tế bào hạt tăng sản xuất hormone AMH. Nếu đáp ứng điều trị tốt, AMH sẽ tăng cao đến mức độ nào đó, khả năng sinh sản cao hơn. Tuy nhiên cũng có trường hợp nếu buồng trứng quá yếu thì thuốc bổ, điều trị không có nhiều tác dụng.

Nồng độ AMH cao ở người buồng trứng đa nang

Người bị buồng trứng đa nang có thể gặp nồng độ AMH cao bất thường, lớn hơn 5ng/mL. Nếu không điều trị tốt, bệnh nhân cũng rất khó đậu thai.

Các yếu tố ảnh hưởng đến AMH

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ AMH, bao gồm các yếu tố chính sau:

• Tuổi
• Chủng tộc
• Tình trạng hút thuốc, uống rượu
• Tình trạng béo phì
• Buồng trứng đa nang
• Sử dụng thuốc tránh thai
• Hóa trị, xạ trị
• Phẫu thuật một hoặc cả hai buồng trứng

Những ai nên thực hiện xét nghiệm AMH?

Đây là xét nghiệm hiện được đánh giá như xét nghiệm đáng tin cậy, phát hiện sớm và trực tiếp các tổn thương ở mô buồng trứng sau điều trị ung thư hoặc phẫu thuật. Mặc dù đến nay, y học vẫn chưa thể phục hồi dự trữ buồng trứng khi AMH giảm nhiều sau phẫu thuật. Tuy nhiên, bệnh nhân biết được thông tin và dự trữ buồng trứng giảm vẫn có thể lựa chọn chiến lược điều trị thích hợp để có con.

Theo đó, phụ nữ cần làm xét nghiệm này khi: 

• Buồng trứng đa nang.
• Vô sinh hiếm muộn.
• Suy buồng trứng sớm.
• Ung thư buồng trứng.
• Rối loạn kinh nguyệt, ít kinh, vô kinh,...
• Tiên lượng mãn kinh. 
• Theo dõi hiệu quả quá trình điều trị vô sinh.

Vai trò của xét nghiệm AMH trong lâm sàng

• Chỉ số FSH - Xét nghiệm quan trọng trong chuẩn đoán vô sinh

Theo dõi hiện tượng lão hóa buồng trứng

Lão hóa buồng trứng là hiện tượng giảm cả số lượng lẫn chất lượng noãn ở buồng trứng theo thời gian. Mặc dù độ tuổi mãn kinh trung bình ở phụ nữ là 50¸nhưng một số trường hợp phụ nữ sẽ mãn kinh sớm hơn bình thường.

Có khoảng 1/10 phụ nữ mãn kinh trước 45 tuổi, 1/100 mãn kinh trước 40 tuổi. Xét nghiệm này thường xuyên giúp đánh giá số noãn còn lại trong buồng trứng, từ đó xem xét diễn tiến của hiện tượng lão hóa buồng trứng.

Tiên lượng khả năng sinh sản của phụ nữ

Chỉ số AMH tương quan trực tiếp với số lượng nang trứng, do vậy độ tuổi, nồng độ AMH sẽ giảm dần với tốc độ khác nhau ở mỗi người phụ nữ. Vì thế, xét nghiệm AMH nhiều lần theo thời gian có thể giúp bác sỹ tiên lượng khả năng mang thai và tốc độ lão hóa của buồng trứng. Từ đó có thể tư vấn thời điểm thích hợp để người phụ nữ có thể mang thai tự nhiên hay can thiệp sinh sản.

Tiên lượng tuổi mãn kinh

Ở những người mãn kinh sớm hoặc bị suy buồng trứng sớm, nồng độ AMH sẽ giảm sớm. Vì thế, định lượng AMH có giá trị tốt hơn FSH trong tiên lượng sự khởi phát của hiện tượng mãn kinh ở phụ nữ. Từ đó chủ động dùng hormone thay thế, giảm nguy cơ loãng xương, các bệnh do mãn kinh sớm ở phụ nữ. 

Tiên đoán tổn thương buồng trứng sau điều trị ung thư, phẫu thuật

Phẫu thuật nội soi trong khám chữa bệnh phụ khoa ngày càng phát triển và được ứng dụng rộng rãi, trong đó có phẫu thuật trên buồng trứng. Cùng với đó, việc đốt điện cầm máu, hay thủ thuật cắt, bóc tách trên buồng trứng cũng có thể làm giảm lượng nang noãn.

Vai trò AMH trên lâm sàng

• Giá trị trong chẩn đoán buồng trứng đa nang với chỉ số AMH > 5ng/mL.
• Đánh giá và theo dõi ung thư buồng trứng: nồng độ AMH giảm vài ngày sau phẫu thuật khối u và tăng lên nếu u tái phát.
• Đánh giá đáp ứng với thuốc kích thích buồng trứng: nồng độ AMH thấp cho thấy khả năng đáp ứng kém với thuốc kích trứng, ngược lại nếu AMH cao, khả năng quá kích buồng trứng sẽ cao.

AMH có vài trò quan trọng trên lâm sàng

Có thể thấy, xét nghiệm AMH là một xét nghiệm mới, nhưng có vai trò quan trọng và hiệu quả để đánh giá khả năng sinh sản của buồng trứng. Từ chỉ số AMH, bác sỹ có thể ước đoán khả năng sinh con, từ đó đưa ra biện pháp điều trị thích hợp.