Sốt xuất huyết ở trẻ em: Triệu chứng và cách phòng tránh

Sốt xuất huyết ở trẻ em là một bệnh cấp tính, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của trẻ nhỏ. Với những trường hợp bệnh nhẹ, bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm tiểu cầu theo dõi tình trạng bệnh và kê thuốc cho điều trị tại nhà để trẻ được nghỉ ngơi, tránh nguy cơ lây chéo bệnh... Tuy nhiên, với trường hợp bệnh nặng nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng như sốc, suy hô hấp, rối loạn đông máu, tổn thương gan, rối loạn tri giác, có thể gây tử vong...

Nguyên nhân gây bệnh

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra và muỗi vằn Aedes Aegypti là vật chủ lây truyền virus Dengue. Virus Dengue xâm nhập vào cơ thể người thông qua vết muỗi đốt từ những muỗi cái mang mầm bệnh. Sau thời gian ủ bệnh 4 – 10 ngày, muỗi mang virus có thể lây lan virus cho người trong suốt quãng đời còn lại của nó.

Loài muỗi vằn Aedes Aegypti sống chủ yếu ở các vũng nước đọng nhân tạo như bể chứa lâu ngày, chậu cây thủy sinh, nước đọng trong lốp xe… Muỗi Aedes Aegypti là những kẻ hút máu vào ban ngày, giờ hoạt động cao điểm trong ngày của loài muỗi này là vào sáng sớm và chiều tà, trước khi mặt trời lặn. Đây là 2 thời điểm mà trẻ nhỏ rất thường hay vui đùa, đặc biệt ở những nơi thiếu ánh sáng nên rất dễ bị muỗi đốt nhưng không hề hay biết.

Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em


Sốt xuất huyết ở trẻ em có biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau và diễn tiến phức tạp. Sự khởi phát của bệnh thường khá đột ngột và diễn biến bệnh nhanh chóng từ nhẹ đến nặng qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục.

Giai đoạn sốt

Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em giai đoạn khởi phát điển hình là sốt. Do đó, nhiều bậc cha mẹ thường nhầm lẫn bé chỉ bị cúm hay nhiễm khuẩn đường hô hấp. Bé thường có biểu hiện sốt cao liên tục và đột ngột trên 38°C. Ngoài ra bé còn có các dấu hiệu bệnh sốt xuất huyết điển hình như:

  • Quấy khóc
  • Bỏ bú, chán ăn
  • Buồn nôn, nôn trớ
  • Mệt mỏi
  • Sung huyết ở da (xuất huyết ở lỗ chân lông)
  • Chảy máu chân răng

Ở một số bé lớn hơn, bé có thể cho bạn biết con bị nhức đầu, đau hốc mắt, mệt mỏi, đau nhức khắp các cơ và khớp. Và đặc biệt, dấu hiệu mà bố mẹ dễ nhận biết nhất đó là tình trạng da sung huyết, xuất hiện những đốm đỏ dưới chân lông trẻ. Ngoài ra, một số bé còn bị xuất huyết đường tiêu hóa, nôn hay đi ngoài ra máu.

Kết quả xét nghiệm máu ở giai đoạn sốt thường không phản ánh rõ ràng. Cụ thể, dung tích hồng cầu (Hematocrit) đa số là bình thường, số lượng tiểu cầu bình thường hoặc giảm dần, trong khi đó lượng bạch cầu thường giảm.

Giai đoạn nguy hiểm

Sau giai đoạn sốt, trẻ tiến vào giai đoạn nguy hiểm của bệnh, thường rơi vào khoảng ngày thứ 3 - 7 sau khi mắc bệnh. Biểu hiện sốt xuất huyết ở trẻ vào giai đoạn này có thể còn sốt hoặc đã thuyên giảm, trẻ bị thoát huyết tương (Lượng huyết tương trong máu thoát ra ồ ạt khiến bụng bị chướng to, thường kéo dài trong 24 - 48 giờ, nguy cơ dẫn đến tử vong ở các bệnh nhi sốt xuất huyết).

Như vậy, khi đi khám có thể nhận thấy trẻ bị tràn dịch ở màng phổi, màng bụng, gan to bất thường, mi mắt phù nề. Nếu tình trạng thoát huyết tương nặng sẽ dẫn đến sốc, với các biểu hiện dễ nhận thấy như vật vã, bứt rứt, lờ đờ, lạnh đầu chi, da lạnh, ẩm, mạch nhanh nhỏ, tiểu ít; huyết áp kẹt (huyết áp tối đa và tối thiểu cách nhau dưới 20 mmHg), tụt huyết áp hoặc không thể đo được huyết áp. Đặc biệt, trẻ bị xuất huyết dưới da hoặc xuất hiện các mảng bầm tím, các nốt xuất huyết nằm rải rác hoặc tập trung ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, ở phần bụng, đùi, mạng sườn; xuất huyết ở niêm mạc, như chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiểu ra máu.

Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng, xuất huyết không phải là biểu hiện bắt buộc của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, bởi vì có thể trẻ tuy mang bệnh nhưng lại hoàn toàn không biểu hiện triệu chứng xuất huyết. Vì vậy, dù có hoặc không có triệu chứng xuất huyết thì bệnh vẫn có thể đã tới giai đoạn nguy hiểm, có thể khiến bé tử vong. Một trong những biến chứng nguy hiểm là trẻ bị sốc, với biểu hiện gồm ba tình trạng suy giảm: giảm tri giác, giảm thân nhiệt và giảm huyết áp.

Ở giai đoạn nguy hiểm này, xét nghiệm máu thấy lượng tiểu cầu giảm mạnh chỉ còn dưới 100.000/mm3, trường hợp nặng bé có thể bị rối loạn đông máu, vô cùng nguy kịch.

Giai đoạn hồi phục 


Đây là giai đoạn bé dần hồi phục nếu được chăm sóc và chữa trị kịp thời. Sau 2 – 3 ngày qua khỏi giai đoạn nguy hiểm, bé sẽ dấu hiệu điển hình là:

  • Bé bắt đầu hạ sốt
  • Có cảm giác thèm ăn, khát nước
  • Số lượng tiểu cầu, bạch cầu tăng lên (khi làm xét nghiệm).

Khi nhận thấy bé có các dấu hiệu của bệnh, bạn cần đưa con đến ngay cơ sở y tế gần nhất để kịp thời thăm khám và chẩn đoán. Nếu tình trạng nặng, bé cần nhập viện ngay để được điều trị kịp thời. Còn trường hợp nhẹ, các cán bộ y tế cơ sở có thể hướng dẫn bạn cách chăm sóc bé bị sốt xuất huyết tại nhà bằng cách:

  • Cho bé nghỉ ngơi đầy đủ
  • Bổ sung đủ nước và các chất điện giải
  • Dùng thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của bác sĩ (đối với trẻ nhỏ nên dùng paracetamol, tuyệt đối không dùng aspirin hay ibuprofen)
  • Kiểm tra thân nhiệt và theo dõi bé liên tục
  • Cho bé ăn cháo, uống sữa hoặc súp.

Cách phòng bệnh sốt xuất huyết cho trẻ

Cách phòng bệnh sốt xuất huyết tốt nhất là diệt muỗi, lăng quăng (bọ gậy), phòng chống muỗi đốt cho bé và cả gia đình để tránh tình trạng bệnh lây truyền. Để phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, bạn cần lưu ý một số vấn đề cơ bản sau:

  • Không cho bé chơi gần những nơi ao tù nước đọng, những nơi nhiều cây cối, góc tối đặc biệt là vào sáng sớm hoặc khi trời tối
  • Cho con mặc quần áo dài tay khi vui chơi ngoài trời
  • Cho con ngủ mùng
  • Dùng bình diệt muỗi, nhang muỗi để xua muỗi
  • Thường xuyên dọn dẹp nhà sạch sẽ nhất là những vị trí như gầm bàn, gầm tủ, kệ sách để muỗi không có nơi trú ẩn
  • Nếu gia đình có người mắc bệnh, mọi thành viên trong gia đình phải ngủ mùng, cách ly người bệnh để tránh trường hợp muỗi đốt người bệnh và truyền virus gây bệnh cho người khác.

Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt lăng quăng (bọ gậy) bằng cách:

  • Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.
  • Thả cá bả màu vào các dụng cụ chứa nước lớn (bể, giếng, chum, vại…) để diệt lăng quăng hay bọ gậy.
  • Khơi thông máng xối.
  • Thu gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh khu vực sinh sống như chai, lon, lọ, mảnh chai, mảnh lu vỡ, vỏ dừa, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá… đặc biệt vào sau ngày mưa.
  • Dọn vệ sinh môi trường, úp các dụng cụ chứa nước không dùng đến.
  • Phối hợp với chính quyền và ngành y tế địa phương trong các đợt phun xịt hóa chất phòng, chống dịch sốt xuất huyết bùng phát.

No comments